Wybierając się w góry, na Podhale, zazwyczaj naszym pierwszym skojarzeniem są góry i całodzienne wędrówki. Dobrze też wspomnieć o innych, często niedocenionych ciekawostkach Podhala, jakimi są przeróżne zabytki drewnianej architektury. Zazwyczaj pięknie zdobione, rzeźbione – to doskonały dodatek do obejrzenia podczas wędrówek.

Willa Harenda

Ciekawa historia wiąże się z Willą Harendą. Jest to dom Jana Kasprowicza, mieszczący się w Zakopanem na zboczach Gubałówki. Zakupiony został od angielskiej malarki Winifred Cooper za pieniądze zarobione na tłumaczeniu dzieł Szekspira. Nazwa willi bierze się od gospody Arenda, która znajduje się w Czarnowąsach pod Opolem. Kasprowicz zmodyfikował tę nazwę i dodał góralski przydech „h”. Już kilkadziesiąt lat po jego śmierci powstało tam muzeum poświęcone jego pamięci. Można tam obejrzeć zgromadzone pamiątki po poecie: fotografie, rękopisy czy książki. Willa stworzona jest na wzór typowej drewnianej chałupy góralskiej, z tzw. izbą czarną (salonik) oraz izbą białą (sypialnia).

Źródło: www.drewniana.malopolska.pl/willa-harenda

Kościół św. Apostołów i Judy Tadeusza w Białce Tatrzańskiej

Jedną z propozycji jest Kościół św. Apostołów i Judy Tadeusza w Białce Tatrzańskiej. Został zbudowany około 1700 roku przez dwóch cieśli – Jędrzeja Topora oraz Jana Chlipalskiego. Wewnątrz drewnianego kościoła znajdują się liczne rzeźby na stropie i ścianach. Dodatkowym zaskoczeniem jest ambona z 1780 roku oraz stacje Drogi Krzyżowej z XIX wieku.

Do lat 20. XX wieku był uznawany jako kościół parafialny. Przestał nim być w momencie budowy nowego, murowanego kościoła. Przez lata kościół popadał w zapomnienie, groziła mu nawet rozbiórka. Udało się go jednak odrestaurować. Do dziś odbywają się tam nabożeństwa. Warto też dodać, że to miejsce stanowi istotny element Szlaku Architektury Drewnianej.

Źródło: www.drewniana.malopolska.pl/kosciol-bialka

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bukowinie Tatrzańskiej

Godny uwagi jest też Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bukowinie Tatrzańskiej. Powstawał w latach 1887-1890 z inicjatywy Jędrzeja Kramarza. Wiąże się z tym interesująca historia, bowiem to Kramarz był osobą, która ostatecznie pomogła załatwić kościół w Bukowinie. Zdobył potrzebne zgody, zbierał materiały oraz pieniądze, stworzył także projekt. Następnie zaangażował się w proces powstania kościoła, pomagał w pracach budowlanych, wyrzeźbił też niektóre elementy wyposażenia. Czynił to, aby mieszkańcy Bukowiny mieli wreszcie swój własny kościół i parafię, i nie musieli chodzić na msze do Białki.

Nawa i prezbiterium są murowane, natomiast inne części Kościoła są drewniane i wzniesione
w konstrukcji zrębowej. Drewniane ołtarze zostały wykonane w 1907 roku.

Źródło: www.drewniana.malopolska.pl/kosciol-bukowina

Dom Ludowy im. Franciszka Ćwiżewicza

Kolejnym wartym obejrzenia miejscem w Bukowinie jest Dom Ludowy im. Franciszka Ćwiżewicza. Ćwiżewicz był kierownikiem miejscowej szkoły oraz nauczycielem. To on stwierdził, że społeczności przyda się Dom Ludowy. Działania trwały od 1923 roku. Stworzono nawet teatr, którego działalność miała pomóc zebrać pieniądze na budowę. Od 1926 roku w Bukowinie pojawiały się nowe inicjatywy, np. nieme kino. Mieszkańcy aktywnie pomagali w budowie, zwożąc drewno, deski i kamienie. Ostatecznie, w 1930, zakończono budowę i Dom Ludowy został otwarty. Projekt powstał opierając się o założenia stylu witkiewiczowskiego. Jest to jednak skromniejsza wersja. Dom został zbudowany z płazów, w konstrukcji zrębowej. Za jego nakrycie służy gontowy dach ozdobiony „pazdurami”. (Pazdury są to drewniane ozdoby, umieszczane na dachu obiektu. Występują najczęściej w wiejskim budownictwie, zwłaszcza na obszarze Małopolski. Często mają kształt lilii lub tulipana, czasem także krzyża lub grotu). Do wnętrza prowadzą bogato zdobione drzwi, między innymi rozetami karpackimi czy wypustami w kształcie kolistych wałków.
W budynku mieści się też Bukowiańska Szkoła Ginących Zawodów, Folkloru i Sztuki Ludowej. Są tam pracownie ceramiki, malarstwa na szkle, czy snycerki). Dom Ludowy jest jednym z największych obiektów drewnianych w Polsce. Obecnie nadal stanowi centrum kulturalne wsi
i całej gminy. Warto odwiedzić to miejsce.

Źródło: www.drewniana.malopolska.pl/dom-ludowy

Muzeum Powstania Chochołowskiego

Ostatnią propozycją jest Muzeum Powstania Chochołowskiego znajdujące się w urokliwej wsi Chochołów. Warto wspomnieć tu o historii Chochołowa, którego powstanie sięga XVI wieku.

W 1592 roku Bartłomiej Chochołowski otrzymał od króla Zygmunta III Wazy przywilej na sołtystwo dziedziczne za udział w wyprawie przeciwko Moskwie. W czasie potopu szwedzkiego mieszkańcy również wsławili się w walce. Jednak największą sławę wieś zdobyła podczas

tak zwanego powstania chochołowskiego w 1846 roku. Mieszkańcy wystąpili zbrojnie przeciw Austrii w czasie rewolucji krakowskiej. W Chochołowie zwerbowano chłopów z kilku sąsiednich wsi. Niestety, przeważające siły austriackie pokonały ich. Wielu wtrącono do więzień. Ekspozycja muzealna upamiętnia te smutne wydarzenia. Muzeum mieści się w zabytkowej chałupie, która należała dawniej do gospodarza Jana Bafii. Był to budynek typowy dla podhalańskiego budownictwa. Wykonany z płazów, o konstrukcji zrębowej. Wnętrze urządzone jest w sposób typowy dla XIX wieku. Jest izba czarna, gdzie toczyło się życie, znajdują się tam również sprzęty niezbędne do prac gospodarskich. Natomiast tzw. izbę białą wykorzystywano w święta, były tam wszelkie zdobione przedmioty – obrazy na szkle czy ceramika. Zachęcamy do odwiedzenia tego miejsca i poznania jego nietypowej historii.

Źródło: www.drewniana.malopolska.pl/muzeum-powstania-chocholowskiego

Pozostaje mieć nadzieję, że wycieczki szlakiem nietypowych drewnianych budowli okażą się udane i przyniosą wiele wrażeń estetycznych. Z pewnością pozwolą lepiej poznać kulturę Podhala i jego niezwykłe piękno, często będące bardzo blisko nas. Życzymy udanych wędrówek!